سرویس سیاست مشرق - روزانه می‌توان از لابه‌لای گزارش‌ها و عناوین خبری رسانه‌های مکتوب و حتی غیر مکتوب، نکات قابل‌توجهی استخراج کرد؛ موضوعاتی که می‌تواند برای مخاطبین قابل‌استفاده و محوری برای تحلیل باشد، در گزارش روزانه "ویژه‌های مشرق" نکات و تأملات قابل‌استخراج از رسانه‌ها برای مخاطبین عرضه خواهد شد؛ با «ویژه‌های مشرق» همراه شوید.

*******

** مسکن مهر، یارانه و سهام عدالت، مشکلاتی است که پوپولیست ها به ارث گذاشتند

«غلامرضا سلامی» مشاور وزیر راه و شهرسازی در مصاحبه با روزنامه اعتماد گفت:

«تمام مشکلاتی که امروز در اقتصاد ایران وجود دارد، از یارانه‌ها و سهام عدالت گرفته تا مسکن مهر، از کلنگ‌زنی‌های سیاسی گرفته تا پروژه‌های نیمه تمام گرفته و کارنامه نامناسب در شاخص‌های کلان اقتصادی نظیر رشد، تورم و بیکاری همه و همه میراث پوپولیست‌ها در کشور هستند و فکر اینکه یک‌بار دیگر آنان قدرت را به دست بگیرند و بخواهند مجری قوانین کشور باشند و توسعه از اندیشه آنان بگذرد واقعاً تن هر فرد دلسوز ایران را می‌لرزاند».

گفتنی است علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد دولت یازدهم-مرداد ۹۴- گفت: «روزی که قرار است یارانه‌های نقدی واریز شود آن روز برای ما "مصیبت عظما" است»». بیژن زنگنه، وزیر نفت این دولت هم شهریور همان سال در یک برنامه تلویزیونی درمورد هدفمندی یارانه‌ها گفت: «خیلی عذاب‌آور است!». این در حالی است که روحانی در زمان تبلیغات ریاست جمهوری سال ۹۲ با اشاره به موضع یارانه‌ها گفت: «دولت تدبیر و امید به دنبال این است که آنچنان مردم را از درآمد سرشار کند که اصلاً به یارانه ۴۵ هزار تومانی نیازی نداشته باشند».

دولت یازدهم که ظاهراً چندان مایل نبود پرداخت یارانه را به شکل قبلی آن ادامه دهد، با تبلیغات گسترده از مردم خواست داوطلبانه از دریافت یارانه انصراف بدهند؛ اما به دلایلی از جمله اوضاع بد اقتصادی جامعه و عملکرد مسئولان دولت، بیش از ۹۰ درصد از مردم از یارانه‌های نقدی صرف نظر نکردند. اتفاقی که باید آن را بزرگترین شکست دولت یازدهم در حوزه اقتصادی و در نظرسنجی از مردم دانست. از سوی دیگر، دولتی که تمام همت خود را صرف حذف یارانه بگیران کرده بود در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ تصمیم به افزایش سه برابری یارانه برخی اقشار ضعیف گرفت! و این نشان دهنده این است که از شب‌هایی که پرداخت ۴۵ هزار تومان یارانه به مردم "عزا" و "مصیبت عظما" نامیده شد تا شب انتخابات که یارانه‌های قطع شده وصل شد، فاصله‌ای است به اندازه توهین به شعور مردم.

از سوی دیگر دولت یازدهم در حالی از پرداخت یارانه‌ها شکایت می‌کرد که هزینه‌های جاری آن ظرف ۴ سال ۳ برابر شده و از ۱۰۴ هزار میلیارد تومان به ۳۴۰ هزار میلیارد تومان رسید.

علاوه بر این، در گفتگوی تلویزیونی اخیر رئیس‌جمهور،‌ روحانی در پاسخ به سئوال مجری درباره مسکن مهر گفت: «در دولت یازدهم تلاش وزارت راه و شهرسازی، تکمیل مسکن مهر و خدمات‌رسانی به آن بوده، اینکه یک قوطی به نام مسکن مهر درست کنیم، مسکن نیست و فقط یک سرپناه موقت است». به کار بردن تعبیر قوطی از سوی رئیس جمهور برای مسکن مهر باعث انتقاد ناظران سیاسی شد که چرا حسن روحانی در این جایگاه  باید از این الفاظ و صفات ناپسند برای خانه و کاشانه عده‌ای از هموطنان که از قشر ضعیف جامعه هستند و با این طرح توانسته‌اند خانه‌دار شوند، استفاده کند.

پیش از این، عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی دولت در اظهارنظری توهین آمیز گفته بود: «مسکن مهر مزخرف است»!

لازم به ذکر است که دولت آقای روحانی طرح مسکن اجتماعی را در برابر مسکن مهر مطرح کرد و عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی دولت‌های یازدهم و دوازدهم وعده‌های فراوانی در این زمینه به مردم داد اما متاسفانه تاکنون حتی یک ماکت نیز از مسکن اجتماعی ساخته نشده است. این در حالی است که روحانی در سال ۹۲ گفته بود: «مسئله مسکن، اولویت دوم جوانان است و من به آن توجه ویژه‌ای دارم».

** ظریف از شرایط منطقه‌ای ایران و موازی کاری‌ها در سیاست خارجی راضی نیست

روزنامه شرق در سرمقاله امروز به قلم «عبدالله ناصری» نوشت:

«دکتر ظریف از شرایط منطقه‌ای ایران راضی نیست و برای مدیران ارشد اقتصادی نیز استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به دلیل تعدد تصمیم‌گیران در مسائل خارجی و ایران‌هراسی، به‌شدت محدود شده است. در دولت اصلاحات با وجود برخی کارشکنی‌ها، شرایط تا حدی در کنترل دولت بود اما امروز به معنای واقعی، نوعی موازی‌کاری را شاهد هستیم که می‌تواند به ضرر کشور تمام شود».

گفتنی است چندی پیش روزنامه جامعه فردا در یادداشتی نوشته بود: «توان نظامی انباشته کشور در سال‌های اخیر، این تضمین را برای دیپلمات‌ها فراهم ساخته است که با اعتماد به نفس و صدایی بی‌لرزش در مجامع جهانی و رویارویی‌های دوطرفه ظاهر شوند. شرط اصلی تداوم این روند، خودداری عناصر غیرمسئول در عرصه سیاست خارجی از ورود به عرصه پاسخگویی به دعاوی بیرونی یا اعلام مواضع کشور براساس منافع داخلی است».

روزنامه بهار نیز چندی پیش در گزارشی توهین آمیز با عنوان «همدلی کافی نیست؛ لزوم فرماندهی واحد در سیاست خارجی و پرهیز از اقدامات ناهماهنگ» ضمن تعیین تکلیف برای سپاه پاسداران، مدعی شده بود که باید فرماندهی مسائل منطقه‌ای به وزارت خارجه سپرده شود و مقامات ارشد نظامی کشور نیز در ادبیات خود تجدیدنظر کنند!

ربط دادن مضحک سرمایه گذاری خارجی به اظهارات مسئولان ارشد کشور در خصوص سیاست خارجی در حالی است که کارشناسان و رسانه‌های خارجی، علت اصلی کاهش سرمایه گذاری خارجی در پسابرجام را هراس شرکت‌های خارجی از تحریم‌های آمریکا عنوان کرده‌اند.

در همین رابطه «آسوشیتدپرس» در ماه‌های گذشته در گزارشی نوشته بود: «شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی از وزارت خزانه‌داری آمریکا خواسته‌اند با صدور یک دستورالعمل مکتوب به تشریح قواعد و قوانین تعامل با ایران بپردازد ولیکن دولت آمریکا به عمد از صدور هرگونه سند مکتوب در این باره امتناع کرده است بنابراین شرکت‌هایی که قصد ورود به ایران را دارند فعلاً در این باره دست نگه داشته‌اند».

بلومبرگ نیز -اردیبهشت ۹۵- در گزارشی نوشته بود: «نیمی از کمپانی‌های بین‌المللی به شدت مشتاق‌اند تا با ایران وارد تجارت شوند و تحقیقات نشان داده است که تنها کمپانی‌های خارجی به علت اینکه همچنان تحریم‌های ایران به طور کامل برداشته نشده است، عقب کشیده‌اند».

با کنار هم قراردادن وقایع روزها و هفته‌های اخیر به این نتیجه می‌رسیم که همصدایی اروپا با آمریکا در موضوع موشکی، تصویب پیوستن ایران به پیمان پالرمو در دولت و مجلس و هیاهوی روزنامه‌های اصلاح طلب درباره موازی کاری در سیاست خارجی، همگی در پازل برجام موشکی و منطقه‌ای قرار دارد.

** اعتراف حامیان دولت به همنوایی اروپا با آمریکا در برجام موشکی

روزنامه ایران در مطلبی با عنوان «تاکتیک کاخ سفید؛ فشار موشکی به برجام» نوشت:

«ناکامی دولتمردان امریکا برای متوقف کردن توافق هسته‌ای و همراه کردن متحدان اروپایی خود علیه ایران به پیگیری طرح تازه‌ای از سوی واشنگتن منجر شده است...در پی این ناکامی بود که اینک مسئولان امریکایی موضوع برنامه موشکی ایران را در صدر برنامه‌های خود علیه ایران نشانده‌اند و می‌کوشند اروپایی‌ها را بار دیگر پیرامون این موضوع متحد کنند. موضوعی که به نظر می‌رسد مسئولان کشورهای اروپایی طرف توافق هسته‌ای برای پابرجا ماندن برجام، پیگیری جدی آن را در دستور کار خود قرار داده‌اند».

روزنامه آرمان نیز در سرمقاله امروز به قلم «داوود هرمیداس باوند» نوشت:

«دونالد ترامپ پس از تهدیدات، در تلاش است متحدان اروپایی خود را در نشست شورای امنیت سازمان ملل به خروج از برجام راضی‌کند. آمریکا ادعاهایی درباره خدشه‌دار شدن روح برجام کرده و به بهانه حضور ایران درمنطقه و بهانه‌های بی‌ربط به برجام، درصدد است که اروپا را متقاعد به خروج از برجام کند...آنچه از شواهد بر می‌آید این است که گویی اروپایی‌ها تا اندازه‌ای به آمریکا متمایل شده‌اند یا این‌طور نشان می‌دهند و احتمال دارد در جلسه شورای امنیت به تفاهم رسیده باشند و موضعی کم و بیش مشترک اعلام کنند...اروپایی‌ها با آمریکا تعاملات بسیار گسترده دارند، بدیهی است که بخواهند ایالات متحده را راضی کنند. تحریم‌های اخیر آمریکا علیه ایران تحریم‌های مالی، یکجانبه و مضاعف است و در صورت اعمال، نمی‌توان تعاملات مالی و اقتصادی گسترده با ایران برقرار کرد. بسیاری از شرکت‌های اروپایی با آمریکا سهام مشترک دارند. در نتیجه این شرکت‌ها حاضر به ریسک نیستند».

گفتنی است روزنامه آفتاب یزد در روزهای گذشته در مطلبی نوشته بود: «اینکه تصور کنیم اروپا کاملاً در طرف ایران قرار خواهد گرفت ساده لوحانه است چرا که پیوند ساختاری اروپا و آمریکا در تبادلات اقتصادی و امنیتی موجب شده این دو قدرت به یکدیگر وابستگی متقابلی داشته باشند».

متاسفانه مقامات ارشد دولت آقای روحانی و رسانه‌های اصلاح طلب در حالی که مدیران قبل از خود را ملامت می‌کردند و تاکید داشتند که «۱۰ تا ۳۰ درصد مشکلات اقتصادی مربوط به تحریم‌هاست و ۷۰ تا ۹۰ درصد بقیه، مربوط به سوء مدیریت و معطلی ظرفیت‌هاست»، قریب به پنج سال است که ظرفیت‌های عظیم داخلی را به واسطه «توافق به هر قیمت» و سپس «حفظ برجام به هر قیمت» معطل گذاشته‌اند.

جماعتی که ادعای تسلط بر زبان دیپلماسی را داشت، یکروز مدعی شد که «امضای کری تضمین است»، روز دیگر مدعی شد که «اروپا تمام قد مقابل ترامپ ایستاده است» و موگرینی هم گفته است که «هر چه تهران بگوید». حال همانطور که منتقدان نیز بارها و بارها اعلام کردند، اروپا با آمریکا همصداست و قصد دارد تا اقتصاد ایران را معطل برجام نگه دارد.

** تیم اقتصادی دولت دوازدهم نسبت به دولت قبل ناهماهنگ‌تر است

«محمود صادقی» عضو فراکسیون امید مجلس در مصاحبه با روزنامه آرمان گفت:

«در دولت دوازدهم انتظار می‌رفت تیم اقتصادی هماهنگی بیشتری داشته باشد و این در حالی است که تیم اقتصادی این دولت نسبت به دولت قبل ناهماهنگ‌تر ظاهر شده است...از سوی دیگر در عملکرد بعضی از وزرا شفافیت و پرهیز از فساد و انضباط مالی کافی دیده نمی‌شود. در چندین وزارتخانه بحث تعارض منافع وجود دارد. همچنین نوعی گرایش، عدم توجه کافی به عدالت و رنج توده‌های مردم و بی‌اعتنایی به تنگناهای اقتصادی به وجود آمده در مجموعه دولت دیده می‌شود. در مجموع کابینه از انسجام راهبردی و عملیاتی برخوردار نیست. به عنوان نمونه گزارش اخیر دیوان محاسبات درباره تفریغ بودجه ۹۵ که اخیراً منتشر شد، حاکی از نوعی بی‌انضباطی مالی در بخش‌های مختلف دولت است. دولت می‌تواند در حوزه‌های اقتصادی با یک بازنگری سریع و بدون فوت وقت عملکرد خود را اصلاح کند، به‌ویژه در حوزه‌هایی که نارضایتی‌هایی از عملکرد دولت وجود دارد زیرا که دولت نتوانسته در سال‌های گذشته با کارکردی دقیق از زیر فشار افکار عموی و طیف‌های مختلف سیاسی در رابطه با مشکلات اقتصادی بیرون بیاید».

گفتنی است روزنامه حامی دولت قانون- ۱۷ دی ۹۶- در مطلبی با عنوان «تیم اقتصادی دولت به چندین اقتصاددان نیاز دارد» نوشته بود: «مهم‌ترین مساله‌ای که در حال حاضر با آن مواجهیم این است که در تیم اقتصادی هیات دولت حتی یک اقتصاددان نیست و به این مساله هیچ توجهی نمی‌شود».

روزنامه قانون همچنین در یادداشت دیگری با عنوان «دولت محل تجمع عده‌ای از اقتصادنخوانده‌هاست» نوشته بود: «مشکل دولت به عنوان قوه مجریه این است که محل تجمع عده‌ای از اقتصادنخوانده‌ها و برخی اقتصاد خوانده‌هایی است که طرفدار نظام بازار آزاد هستند و با شعار "راه حل سخت بهتر از راه‌حل بد" تلاش می‌کنند که رییس‌جمهور را به رهاسازی بی‌رحمانه قیمت‌ها وادار کنند».

لازم به ذکر است که ناهماهنگی‌های ایجاد شده در تیم اقتصادی دولت دوازدهم با ایجاد معاونت‌های اقتصادی مختلف، واکنش کارشناسان را در پی داشت. مهدی پازوکی کارشناس اقتصادی حامی دولت پیش از این در مصاحبه با روزنامه اعتماد گفته بود: «دولت آقای روحانی به دلیل تعدد مراکز تصمیم‌گیری اقتصادی دچار مشکل خواهد شد».